De huiveringwekkende historie van Cambodja

Vandaag even geen grappen en voor diegene die zijn/haar emoties niet geheel onder controle heeft een waarschuwing: dit verhaal laat de rillingen over je rug lopen. Op het programma staan een bezoek aan The Killing Fields en alsof we dan nog niet genoeg gruwelijkheden hebben gezien gaan we daarna naar Tuol Sleng Prison. In de periode dat Pol Pot aan de macht kwam en de Khmer Rouge in rap tempo het hele land overnam gebeurden er vreselijke dingen in Cambodja. De huidige bevolking moet leren leven met de diepe wonden en littekens die de allesvernietigende oorlog heeft achtergelaten. Laat ik maar bij het begin beginnen dan volgt de rest vanzelf. Na een hobbelige tuktuk rit van ruim een uur, waarbij we heen en weer worden geschud terwijl we over een weg rijden die as we speak wordt aangelegd, komen we aan bij de eerste horrorlocatie; The Killing Fields. Bij het betreden van het terrein is voelbaar dat hier dingen zijn gebeurd die het daglicht niet kunnen verdragen en zelfs de duisternis lijkt heilig in vergelijking met de onmenselijke gebeurtenissen die hier hebben plaatsgevonden. Deze plek ademt dood en verderf en dat resoneert in elke vezel van mijn lichaam. Bij binnenkomst krijgen we een Nederlandse audioguide die ons de komende twee uur zal inleiden in de onmenselijke historie van het Cambodjaanse volk. Pol Pot moet een man zijn geweest zonder hart en geweten want de verschrikkingen die we hier te weten komen over Pot en zijn regime zijn onbeschrijfelijk. Of je was voor en maakte daarmee deel uit van de meedogenloze leger of je was tegen en werd gevangen genomen, gemarteld, uitgebuit, uitgehongerd en afgeslacht om te eindigen in één van de vele massagraven die over Phnom Penh en de rest van het land verspreid liggen. Vaders werden voor de ogen van hun kinderen met kapmessen en hakbijlen bewerkt en baby's werden tegen bomen aan doodgeslagen terwijl hun hysterische moeders hulpeloos gedwongen werden toe te kijken waarna ze op brute verkracht en alsnog vermoord werden. Meer dan voldoende details om een beeld te krijgen van de hel in Cambodja die maarliefst vier jaar duurde. Terwijl we langs de massagraven lopen, waarvan sommigen volledig gevuld zijn met moeders en kinderen, worden we gewaarschuwd dat er nog steeds tand-, kies- en botfragmenten boven komen, alsof de zielen van de mensen die hier de aarde verlieten geen vrede kunnen vinden. Ik word ijskoud vanbinnen als bij sommige graven inderdaad beenderen en kiezen uit de grond steken en het liefst vlucht ik zo snel als ik kan naar de tuktuk om deze vreselijke plek achter me te laten. Zodra we de beruchte Killing Tree passeren voel ik vol ongeloof de tranen achter mijn ogen branden en ik heb de grootste moeite om niet in huilen uit te barsten. Hoe kan een mens tot zoiets in staat zijn? Hoe heeft het überhaupt kunnen gebeuren dat een man als Pol Pot met zijn zieke geest zoveel mensen achter zich kon scharen die bereid waren de meest walgelijke gruweldaden uit te voeren? Waren deze mensen in en in slecht of waren ze doodsbang dat hun familie of zijzelf ten prooi zouden vallen aan de martelgangen waaraan zij hun gevangen moesten onderwerpen? Wanneer je het terrein van The Killing Fields betreedt kan je er niet omheen, een zeventien lagen tellende Stupa die meer dan 8000 schedels en talloze beenderen en botten herbergt. Dit herdenkingsmonument is in 1995 opgericht ter nagedachtenis aan alle onschuldige Cambodjanen die in de diode van de Khmer Rouge het leven lieten en alle haartjes van mijn lichaam gaan rechtop staan wanneer we het gebouw naderen. De Khmer Rouge verspilde geen dure kogels aan het uitroeien van haar eigen volk maar deed dit met alle mogelijke (landbouw)werktuigen die voor handen waren; bijlen, sikkels, metalen pennen om door de schedels te boren, machetten... Er worden kenmerken getoond waaraan te zien is op welke wijze iemand om het leven is gekomen en ik huiver wanneer ik schedels ontdek met gaten, sneden en verbrijzelingen. Het is genoeg geweest. Ik kijk Jordie aan en weet dat ook hij zijn tax heeft bereikt en zwijgzaam lopen we terug naar de tuktuk die ons naar de volgende gruwelplek zal brengen, verhoor- en martelgevangenis Tuol Sleng. De vrouwelijke gids die ons rondleidt heeft iets triests over zich en wanneer zij verteld dat haar vader en broer door het regime van Pol Pot zijn omgekomen voel ik een fractie van de pijn die zij zou moeten voelen. De marteltechnieken die hier werden uitgevoerd varieerden tussen onmenselijk, beestachtig en duivels en zweepslagen, afhakken van vingers, verminking met scalpels, uithongering en vergiftiging waren hier aan de orde van de dag. Als een gevangene van Tuol Sleng, na een marteling van drie tot zes maanden, nog in leven was werd deze getransporteerd naar The Killing Fields om alsnog op een van de eerder beschreven wijzen om het leven te worden gebracht. Er zijn zalen vol foto's van onschuldige burgers die door de Khmer Rouge gevangen zijn genomen, mannen, vrouwen, kinderen. De voormalige klaslokalen werden gebruikt als cellen die gevuld waren met tal van gevangen die aan de enkels, polsen en elkaar gekneveld lagen, als sardientjes in een blik. Ook waren er één- en tweepersoons cellen waarbij de bloedvlekken nog op de tegels te zien waren, alsof ze des te meer wilden benadrukken dat de ellende die zich hier heeft afgespeeld nooit vergeten mag worden. Met een constant brok in mijn keel volg ik de gids zaal na zaal terwijl de gezichten van de slachtoffers me leeg en hulpeloos aan blijven staren. We maken kennis met de enige, nog in leven zijnde, gevangene die na de val van het regime als één van zeven,  de verschrikkingen in Tuol Sleng heeft overleefd en is bevrijdt. De uitdrukking in de ogen van deze man zal ik nooit vergeten, er gaat een onbeschrijfelijk groot verdriet schuil in deze blik. Nadat de gids haar rondleiding heeft beëindigd en we op onszelf de gevangenis nogmaals hebben bekeken voel ik me intens verdrietig en leeg van binnen. Ik moet hier nu weg! Gelukkig onderschrijft Jordie dat gevoel en zo snel als we kunnen verlaten we deze onheilspellende plek. Wederom treffen we in Phnom Penh een groot contrast want op nog geen kwartier lopen van de plek waar zoveel leed heeft plaatsgevonden is het een drukte van jewelste op één van de grootste markten van de stad. Na een heerlijke lunch struinen we tussen de overvolle kramen van The Russian Market en het verbaast ons al niet eens meer dat de stukken vlees en vis, ongekoeld op houten planken te koop worden aangeboden. Op jacht naar souvenirs struinen we ook de toeristenstands af waarbij Jordie, na weg gelopen te zijn bij een prijsonderhandeling, schoorvoetend en met hangende pootjes terugkomt om zijn waren alsnog eigen te maken. De drukte wordt ons teveel en nadat Jordie bij het zien en vooral ruiken van een afvalhoop, zo groot als een kleine personenauto, bijna zijn lunch over straat uit spuugt laten we ons aan de rivierzijde van de stad afzetten voor een meer dan welkom glas onvervalst goudgeel bier. Blauwman mag ook aan tafel komen zitten en juichend verslaan wij monster na monster na monster. Als de zon langzaam haar retour maakt is het tijd on te wisselen locatie en we laten onze voetjes rusten terwijl we plaatsnemen op het dakterras van één van de vele restaurantjes. We genieten van het uitzicht en elkaar en rozig laten we ons bij het guesthouse afzetten. Een dutje en een douche doen wonderen en alsof we het heen en weer hebben gaan we, wederom met tuktuk, terug naar de boulevard. Daar laten we ons verrassen door de traditionele Khmer Cuisine en of het nu komt door de heftige dag, de combinatie van zon en bier of een combinaties van alledrie mag Joost weten maar afgepeigerd en meer dan ooit toe aan een bed vallen we in slaap.